Қазақстан Республикасы Мемлекеттік орталық музейінде 2019 жылдың 17 мамырында сағат 18. 00-ден 24. 00-ге дейін жалғасатын Халықаралық музейлер күні мерекесіне арналған «Музей түні – 2019. Жастар. Бастамалар. Жетістіктер» мәдени іс-шарасы аясында Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Орталық Мемлекеттік архивтерімен бірлескен «Қазақ жазуының тарихы» атты тақырыптық көрме ұйымдастырылып отыр.

Айтулы көрмеге сирек кездесетін қазақ қолжазбалары мен басылымдарының ішінде Абай Құнанбайұлының 1899 жылы қазақ тілінде араб жазуымен жазылған «Біраз сөз қазақтың түбі қайдан шыққандығы туралы» атты бірегей қолжазбасы, Мүрсейіт Бікеұлы мен Тұрағұл Абайұлының 1925-1927 жылдары жазған «Қазақтың атақты ақыны Абай Құнанбайұлы» атты қолжазбасы, 1909 жылы Санкт-Петербордағы Илияс Бораганскийдің баспаханасында Кәкітай мен Тұрағұл тарапынан бастырылып шыққан Ибраһим Құнанбайұлының өлеңі, Ахат Шәкәрімұлы Құдайбердиевтің араб жазуынан кирилшеге көшірілген қолжазбасының машинкамен жазылған нұсқасы, айырықша ғылыми сипатқа ие болған Мұхамеджан Сералиннің «Қожалар шежіресі» қолжазбасы, 1925 жылы Қызылорда қаласындағы Қазақстан Мемлекет баспаханасында басылған Ахмет Байтұрсыновтың Тіл – құрал (Дыбыс жүйесі мен түрлері) атты еңбегі аталмыш көрме мазмұнының негізгі арқауы ретінде қойылды.

Сондай-ақ араб жазуымен қазақ тілінде жазылған Ғ. Мүсіреповтің «Сын», «Достар қалжыңы» атты қолжабалары, XX ғасырдың бас кезінде ұлт зиялы қауымының тарапынан мерзімді түрде жарық көрген, сол кезеңдегі елдің мәдени-тарихи және әдеби өмірінен маңызды мағлұматтар беретін «Ұшқын» «Тілші», «Еңбекші қазақ» газеттері, «Айқап», «Абай», «Қазақ елі» журналдары да осы көрмеде көрермен назарына ұсынылады.

Хронологиялық тұрғыдан 1921-1962 жылдар аралығын қамтитын араб әріптерімен қазақ тілінде жазылған хат-құжаттар (санақ қағазы, делегаттық, партиялық билеттер, мандаттар, сенім қағаздары, сақтандыру кітапшалары, студенттік куәліктер, түрлі анықтамалар) осы көрменің бір бөлігін құрайды.

Көрменің латын жазуымен қазақ тілінде жазылған қолжазбалар мен басылымдар бөліміне енетін 1940-1946 жылдары Ә. Жиреншиннің Әрхам Ысқақовтан көшіріп жазған «Абайдың жас күнінде жазған өлеңі», «Мүсірәлі ақсақалдың айтуынша» атты шығармаларымен бірге Ғ. Ормановтың «Алынған қамал»,  А. Жұбановтың «Қазақтың халық композиторы – Құрманғазы», Д. Әбіловтің «Қуат», Ә. Тәжібаевтың «Ана дауысы» көркем туындыларымен қатар Қақым Құмалиевтің 8-9-10 сыныптарға арналған «Әдебиет теориясы-Adebiet teoriasy» атты оқулығын ерекше атауға болады.

Кейінгі кезеңдерде кирилше жазумен қазақ тілінде жазылған «Қазақ әдебиеті», «Соцалистік Қазақстан», «Туркестанская правда», «Казахстанская правда» газеттері де осы көрме төрінен орын алады.

Осы құнды дүниелермен қатар музей қорында Орталық Азия мен Қазақстан аумағында ортағасырларда билік құрған Қарахан, Шағатай, Жошы әулеттеріне тиесілі араб жазулы шығыс монеталары мен күміс білезіктер, мөрлер, арабграфикалы қабіртастар да бұл көрменің тақырыптық тұрғыдан түрлі ерекшеліктерін айғақтайды.

Осы көрмеге арнайы қойылып отырған ҚР Президенті мен ҚР Орталық мемлекеттік архивтерінен алынған 40 сақтау бірліктен астам деректі жазба метериалдар, атап айтқанда: Қазақ КСР Халық Комиссарлар Кеңесінің қаулылары (1920 ж.), Қазақ Жаңа Әліппешілер Қоғамының жарлығы (1927 ж.), 1928 жылғы 25 сәуірдегі С. Аманжолов пен 1929 жылдың 13 қаңтарындағы О. Жандосовтың жаңа латын жазуына көшу жөніндегі есебі мен баяндамасы, Қазақ КСР Халық Ағарту Комиссиариатының жаңа алфавитке көшу жөніндегі қаулылары (1930 ж.), Арал, Шалқар аудандарына қатысты жаңа әліпбиді үйрету комитетінің құжаттары (1932 ж.), Қазақ КСР саяси кеңесінің құжаттары (1938 ж.) Н. Төреқұловтың оқулықтар жайлы жазған хаты айтулы мәдени шараны жан-жақты кемелдендіріп, оның экспозициялық-композициялық мәнін айқындай түседі.

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік орталық музейінде 2019 жылдың 15 мамыр күні сағат 15.00-де батик өнерінің шебері Жанар Нүкетаеваның «Менің Жібек жолым» атты жеке көрмесі ашылады.

Жанар Нүкетаева - психолог, философия ғылымдарының кандидаты, Ленинград Мемлекеттік университетінің түлегі.

Ол дипломат күйеуімен бірге өмірінің басым бөлігін Ливия, Мысыр, Сауд Арабиясы, Біріккен Араб Әмірлігі, Ұлыбритания елдерінде тұрды. Шығармашылық жолын да шетелде жүріп бастады. Ал 2003 жылы Сауд Арабиясында Индонезиялық шебер Палупимен танысып, француздық «суық батик» жасау техникасын меңгереді. Жанар үнемі шығармашылық ізденіс үстінде. Батик жасау бойынша білімін Пәкістан, Шри Ланка, БАӘ шеберлерінен сабақ алып шыңдаған. Сол себепті де оның туындылары өзіндік бірегейлігімен ерекшеленеді. Жанар жасаған батиктерден түстердің жеңіл үйлесімін байқауға болады. Картиналардың тақырыптары да нәзік – «Мың бір түн», «Көгілдір алқаптағы бәйшешектер», «Жұмақ құстары», «Лотос гүлі». Жанардың жұмыстарынан өзі тұрған көптеген елдердің мәдениетін, дәстүрін аңғаруға болады. Ол батик жасаудың ыстық және суық техникасын сондай-ақ, жібек маталар (жапондық, қытай және т.б.), бояу құралдары мен арнайы бояуларды жиі пайдаланады. Оның өз ісіне берілгендігі сондай, бос уақытын батик, оригами, табиғи тастардан әшекейлер жасауға жұмсайды.  

Ж. Нүкетаева жібекті бейнелеумен қатар, космоэнергетика саласының магистрі атағын және Рейк шебері деңгейін алған. Қазіргі уақытта Жанар адам санасын рухани тазартуға негізделген «Тета хилинг» техникасымен де айналысып жүр. Ол өзін басқа да салалар бойынша шыңдауда атап айтсақ, әлем халықтарының ұлттық тағамдары туралы кітап жазуда, қазақ халқының салт-дәстүрлері туралы кітапшалар дайындауда. Жібекке өрнек салу шебері Жанар Нүкетаева шын жүрекпен, таза ниетпен өзінің Жібек жолындағы шығармашылық әлемінде қалықтап жүр.

Бұл батик шеберінің алғашқы көрмесі. Онда 50-ден аса батик техникасымен жасалған картиналар мен авторлық зергерлік бұйымдар қойылады.

Көрменің ашылу күнінде Қазақстан Республикасындағы Индонезия Елшісі Рахмат Прамоно мырза сөз сөйлейді. Сондай-ақ, Пәкістандық әртістер және Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университетінің студенттері өнер көрсетеді.

22 мамыр күні 15.00 сағат Жанар Нүкетаева батик жасау техникасы бойынша тегін шеберлік-сабағын өткізеді.

Көрме 2019 жылдың 31 мамырына дейін жалғасады

16 мамыр күні сағат 16.00-де Қазақстан Республикасы Мемлекеттік орталық музейінде суретші-график, КСРО Суретшілер Одағының және Қазақстан Суретшілер Одағының мүшесі Фатима Таразидің «Тұран» атты жеке көркем туындылар көрмесінің ашылуы өтеді.

Фатима Тарази Алматы көркемсурет училищесін және Мәскеу полиграфия институтын бітірген. Фатима Тарази жақын және алыс шетелдердің - Австрия, Германия, Болгария, Чехословакия, Иемен Араб Республикасы, Эфиопия, Марокко, Никарагуа, Мозамбик, Мексика, Польша, Венгрия, АҚШ, Швейцария, Франция, Италия және т.б. бүкілодақтық, республикалық, аймақтық көрмелерге қатысушысы. 1997 жылы ол ЮНЕСКО қамқорлығымен Франциядағы (Париж қ.) өткен «Женщины за мир и культуру» атты бүкіләлемдік форумға қатысып, жеке көрмеде өз шығармаларын ұсынды.

Фатима Тарази бейнелеу өнерінің әртүрлі техникаларында жұмыс істейді, олардың арасында литографияның графикалық техникасы (таспен сурет салу) ерекше орын алады. Шығармашылықтың негізгі тақырыбы фольклор, қазақ халық ертегілері мен эпос болып табылады. Ол қазақ халық ертегілері мен әлемге әйгілі «Манас» эпосына автолитография техникасындағы графикалық жұмыстар топтамасын жасады.

Өзінің шығармашылық қызметінің басым бөлігін (1990 ж.бастап) суретші-дизайнер Фатима Тарази қазақтың ұлттық киімдерінің коллекцияларын қалпына келтіруге арнайды. Халықаралық танымал «Азия Дауысы» ән фестивалінің қатысушылары Роза Рымбаева, «Дос Мұқасан» ансамблі, диктор және жетекші Рабиға Аманжолова, Қазақстанның халық әртісі Айман Мұсаходжаева, Құрманғазы атындағы Мемлекеттік халық оркестріне, «Тұрандот ханшайымы» және «Шыңғысхан» спектакліне арналған костюмдер (реж. Б. Атабаев), сондай-ақ М. Әуезов атындағы Мемлекеттік академиялық драма театрларына арналған киім дизайнының авторлық эскиздерін жасады. 1993 жылы «Азия Даусы» халықаралық әндер фестивалінде оның «Тұран жұлдыздары» және «Тұранның қанатты барсы мен Томирис» үйлену киімінің авторлық топтамасының алғашқы көрсетілімі өтті.

1994-1995 жж. Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Н. Ә. Назарбаевтың тапсырмасы бойынша Ф. Тарази ҚР Президентінің Республикалық ұланы үшін және Президенттік «Боинг» жолсеріктерінің борты үшін киім үлгісінің дизайны мен стилін жасады. Ол милицияның, МАИ, авиацияның мемлекеттік стилінің парадтық-әсемдік, күнделікті, маусымдық киім нысанының дизайнын жасады, Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым академиясының академиктері үшін академиялық мантиялар енгізді. Суретші Ф. Тарази әзірлеген алғашқы мантиялар Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Н. Назарбаевқа пен Түркия Президенті Сүлейман Демирельге, Агроуниверситет академигі Сағадиевке берілді. Осы жылдары Қазақстан Республикасы әскерлерінің Бас қолбасшысы және Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Н. Назарбаев бекіткен Президенттің Республикалық ұланының киім үлгісінің стилі әзірленді және құрылды.

Қазіргі уақытта Фатиманың жұмыстары Қазақстан Республикасының музейлерінде, Италияның Милан галереясында, АҚШ-тың (Вашингтон) жеке коллекцияларында және Батыс Еуропа елдерінде сақталуда. 2010 жылы ҚР Тұңғыш Президентінің Қоры екі көркем жұмысты сатып алды. Ф. Тарази Республикалық «Жігер» жастар фестивалінің лауреаты, Бакудегі халықаралық көрменің дипломанты (1983 ж.); Мемлекеттік Президенттік стипендияның стипиндианты (2012 ж.). 2016 жылы «Манас» дүниежүзілік эпосына автолитография сериясы үшін алтын медальмен марапатталған. Ф. Тарази Қазақстан Республикасының 100 көрнекті қайраткерлерінің қатарына кіреді.

Көрме суретші-дизайнер Фатима Таразидің сахналық, концерттік, ұлттық костюмдер жасаудан бастап графикалық өнер туындыларына дейінгі шығармашылық қызметінің түрлі қырларын көрсетеді.

Көрмеге шебердің 100-ге жуық шығармалары қойылады.

Көрме 2019 жылдың 16 маусымына дейін жалғасады

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік орталық музейі 2019 жылдың 13 мамыр күні сағат 15.00-де «Түрік шеберлерінің мозаика өнері / SEHER ALTINER & MOSAIC ALMATY GROUP» атты көрмесін ашады.

«Mosaic Almaty Group» 2017 жылы шебер Сехер Алтынердің бастамасымен құрылды. Бірнеше жылдар бойы ұжымдаса еңбектеніп жүрген мамандар мозаика өнеріне тән стиль, сарын, жұмыс техникасы, әрлеу т.б. қыр-сырын меңгеруде.

Көрмеге қатысушылар қатарында: Сехер Алтынер, Аслы Жанлыель, Нильгюн Гекташ, Пелин Толедо Сейхан, Елена Джан сынды өнер шеберлері бар. Шеберлер қандай-да бір өнер туындысын жарыққа шығару барысында түрлі материал, көлемді, ламинатталған шыны, итальяндық шыны, тас, мәрмәр, қыш, полиэстер, түйме, кофе дәні, айна, түрлі аксессуар, бисер және т.б. материалдарды пайдаланады. «Mosaic Almaty» тобының соңғы үш жылда атқарған жемісті еңбегінің нәтижесінде орындалған бірсыпыра шығармасы алғаш рет «Түрік шеберлерінің мозаика өнері» көрмесінде келушілер назарына ұсынылады. Танымал өнер жанры – түрік мозаикасы б.з.д. 300 ғасырлардан бастау алады.

Картиналар мен әр алуан сәндік бұйымдар ертеден ақ мәнерлілігі, көз жауын алар көркемдігімен сарай, храм, шіркеулердің сән-салтанатын асқақтатты. Алтын ғасыр тұсында бұл өнер Рим, Византия империялары көлемінде кең танылып зәулім ғимараттардың еден, төбе, қабырғаларын безендіру үшін қолданылды. Мысалы, қызғалдақтармен безендірілген әйгілі қыш кесінділерінен құрылған мозаика алғаш Түркияда пайда болды. Байырғы түрік тұрғындары сәндік бұйымдарында көбінесе көкөніс өрнегін қолданған. Барынша танымал және көне мозаика үлгілерін Газентепе, Хатай (Түркия), Равенна (Италия), Бардо (Тунис), Парк Гуел (Испания) және Иерусалим (Израиль) елдерінен кездестіруге болады. Қазіргі уақытта әлемнің көптеген елдерінде мозаика өнеріне деген қызығушылық артып келеді, сонымен қатар мозаикалы текше және басқа да өнер туындыларын жасау технологиясы жетілдірілу үстінде.

Ежелгі грек мифінің мақамы бойынша Мона Лизаның аналогы ретінде табиғи тастың өте майда түйірлерінен құралған, бүгінде Византия өнерінің үлгісі әрі Түркиядағы мозаика музейінің символы саналатын бүкіл әлемге әйгілі «Цыган қызы» туындысы мозаика өнерінің символына айналды.

Сехер Алтынер бастаған топ шеберлері «Цыган қызы» кескіндемесінің репродукциясын алғаш рет көрме экспозициясына ұсынады.

Сехер Алтынердің туған жері Стамбул қаласы, мамандығы бойынша археолог әрі суретші. Сехер «Филипп Моррис» компаниясының қаржы бөлімінде бірнеше жыл қызмет атқарды, бұдан кейін шығармашылықпен, тікелей мозаика өнерімен айналысып, Измир студияларында мозаика құрудың қыр-сырын меңгерді, Италияда мозаиканың ежелгі византиялық техникасын зерттеп, Равеннада (Италия, Эмилия-Романа облысы) көркем-өнер саласы бойынша білім алды. Ол өз шығармашылығында Ван Гог, Микеланджело, Климт, Вермеер және Ботичелли сынды танымал суретшілердің шығармаларына жүгінеді.

Қазіргі уақытта Алматыда қызмет атқарып жүрген топ жетекшісі Сехер мен оның шәкірттері (Түркиядан) шығармашылығын жетілдірумен қатар мозаика өнеріне қызығушылық танытушыларды осы өнерге машықтандырады.

Көрмеде мозаика өнерінің 50-ден астам туындысы ұсынылады.

Көрме 2019 жылдың 20 мамырына дейін жалғасады.