13.12.2016 ж. Венгрия ғылым академиясының құрылғанына 225 жыл толуына орай «Венгрия ғылымының мерекесі» атты көрме.
2016 жылдың 13 желтоқсанында сағат 15.00-де Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Орталық музейі Алматы қаласындағы Венгрияның Бас консулдығымен бірлесіп ұйымдастырған Венгрия ғылым академиясының құрылғанына 225 жыл толуына орай «Венгрия ғылымының мерекесі» атты көрме ашылады.
Граф Иштван Сечени (1791-1860 жж.) – саясаткер-реформатор, ғалым, жазушы, қазіргі Венгрияның дамуына елеулі үлес қосқан өз елі тарихындағы қайталанбас тұлғалардың бірі. 1827 жылы Сечени Венгрия саяси реформасында маңызды рөл атқарған «Nemzeti Kaszinó» патриоттық венгр ақсүйектік клубын ұйымдастырды. Сечени венгр ақсүйектеріне арналған - Hitel («Кредит»,1830ж.), Világ («Мир»,1831ж.), Stádium («Стадия», 1833ж.) атты бірнеше саяси еңбектердің авторы. Оның теориялық жұмыстары Венгрияның экономикалық және қоғамдық жаңғыруында басты рөл атқарды.
Иштван Сечени 1830 жылы Венгрия ғылыми қоғамын құрды, ол кейіннен Венгрия ғылым академиясы қайта аталды. Академия орфографиялық нұсқаулық (1832ж.), сипаттамалық грамматика (1846ж.), түсіндірме сөздік (1862ж.) және т.б. еңбектерді шығару арқылы венгр тілінің дамуына зор үлес қосты. Академия жұмысының алғашқы сүбелі нәтижесі ортақ жазу үлгісі мен грамматика ережелерін анықтау болды. Иштван Сечени акционерлік қоғамның негізін қалаушы ретінде өз ғылыми жетістіктерінен бөлек, Дунай кеме қатынасын дамытуға, кеме құрылысының қалыптасуына белсенді үлес қосып, Будапеште Дунай арқылы өтетін бірінші тұрақты көпір салу бастамасын көтеріп, сондай-ақ құрылыстың заңды, қаржылық және техникалық мәселелерді шешуде маңызды рөл атқарды.
1848 жылғы буржуазиялық көтерілістен кейін Сечени бірінші венгр парламенттік үкіметінде көлік министрі қызметін атқара жүріп, қоғамдық жұмыстарға белсене қатысқан.
1850 жылдары Сечени публицистикамен айналысып, әрі мынадай әдеби шығармалар жазды: Önismeret (венг. тілінде «Өзін-өзі тану») – балалар және педагогика сұрақтары туралы, Ein Blick (неміс тілінде «Көзқарас») жұмысы – Венгрия саяси мәселелері жөнінде, мұнда ол революция мен ұлт-азаттық қозғалысты басып тастағаны үшін империя үкіметін сынап жазды.
Иштван Сечени Венгрия халқының жадында көрнекті ғалым, саясаткер ғана емес, әрі саяхатшы ретінде мәңгі сақталады. Оның еңбектерін бүкіл әлемнің ғалымдары мен мамандары жоғары бағалап, ғалым аты біртуар венгр ғалымдарының тізіміне мәңгіге енгізілді. Ол Англияға саяхат жасап, сонымен бірге Оңтүстік және Батыс Еуропаның (Чехия, Германия, Франция, Италия, Голландия және т.б.) біраз бөлігін аралап шыққан. Дәл осы Англия Сечени үшін буржуаздық қоғамның қалыптасуы мен индустрияландыруды қоса алғанда, мемлекет дамуының еліктеуге тұрарлық үлгісі ретінде болды. Англияда жылқы өсіру, газ жарығы қыр-сырларымен танысты. И.Сечени шет елдерінде ғылым, экономика, саясат, құрылыс сияқты түрлі салалар бойынша игерген тәжірибесін өз елі Венгрияның дамуында тиімді қолданды.
Бүгінде Венгрияда Иштван Сечени есімі мекемелер, бірқатар көшелер мен алаңдарға берілген. Оның есімі ең жоғарғы ғылыми марапатқа (1990 жылдан бері Мемлекеттік сыйлық Сечени сыйлығы деп аталады) ие, оның бейнесі көптеген мүсіндік туындыларда сомдалып, банкноталардан орын алған. Будапешттегі басты шынжырлы көпір де Сечени атауына ие. Ғалым өмірі жайлы 2002 ж. A Hídember («Көпір адам») атты фильм түсірілді. Қазіргі Венгрияның қалыптасуына зор еңбек сіңірген Иштван Сечени мұрасына венгрлердің өзі әлемнің қай жерінде жүрсе де үлкен құрметпен қарайды.
Шара бағдарламасында: ресми ашылу, экспозициямен танысу, дастархан мәзірі.
Көрме 2016 жылдың 29 желтоқсанына дейін жалғасады.
